အခုခေတ်မှာ မိသားစုတိုင်းလိုလိုမှာ ရှိကြပါတယ်။ဒစ်ဂျစ်တယ်သာမိုမီတာ.ဒါကြောင့် ဒီနေ့တော့ သာမိုမီတာရဲ့ အတိတ်နဲ့ ပစ္စုပ္ပန်အကြောင်း ပြောပြချင်ပါတယ်။
1592 ခုနှစ်ရဲ့ တစ်ရက်မှာတော့ Galileo လို့ အမည်ပေးထားတဲ့ အီတလီ သင်္ချာပညာရှင် ဟာ Venice ရှိ Padua တက္ကသိုလ်မှာ ဟောပြောပွဲတစ်ခု ပြုလုပ်နေပြီး စကားပြောနေရင်း ရေပိုက် အပူပေး စမ်းသပ်မှု ပြုလုပ်နေပါတယ်။အပူချိန်အပူရှိန်ကြောင့် ပြွန်အတွင်းရှိ ရေပမာဏ မြင့်တက်လာပြီး အေးသွားသောအခါတွင် အပူချိန်ကျဆင်းသွားသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့ရပြီး မကြာသေးမီက သူငယ်ချင်းဖြစ်သူ ဆရာဝန်တစ်ဦးထံမှ ကော်မရှင်တစ်ရပ်ကို တွေးတောခဲ့သည်– “လူတွေ နေမကောင်းတဲ့အခါ သူတို့ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန်၊ တက်လာတတ်သည်။ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန်ကို တိကျစွာတိုင်းတာရန် နည်းလမ်းရှာနိုင်ပါသလား။ရောဂါရှာဖွေရာမှာ ကူညီပေးမလား”
ယင်းကို မှုတ်သွင်းထားသောကြောင့် ဂယ်လီလီယိုသည် 1593 ခုနှစ်တွင် ပူဖောင်းဖန်ပြွန် သာမိုမီတာကို အပူချဲ့ခြင်းနှင့် အအေးကျုံ့ခြင်းသဘောတရားကို အသုံးပြု၍ တီထွင်ခဲ့သည်။၁၆၁၂ ခုနှစ်တွင် နယ်ပယ်အသီးသီးမှ သူငယ်ချင်းများ၏အကူအညီဖြင့် သာမိုမီတာကို မြှင့်တင်ခဲ့သည်။အတွင်းတွင် အနီရောင်စွန်းထင်းနေသော အရက်ကို တပ်ဆင်ထားပြီး၊ ဖန်ပြွန်ပေါ်တွင် ရေးထွင်းထားသော အကြေးခွံ ၁၁၀ ကို အသုံးပြု၍ ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန်ကို တိုင်းတာနိုင်သည့် အပူချိန်ပြောင်းလဲမှုကို ကြည့်ရှုနိုင်သည်။ ၎င်းသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အစောဆုံး သာမိုမီတာဖြစ်သည်။
သာမိုမီတာ၏ “အတိတ်” မှ၊ နောက်ဆုံးပေါ် ပြဒါးသာမိုမီတာသည် အပူချဲ့ခြင်းနှင့် အအေးကျုံ့ခြင်းဆိုင်ရာ တူညီသောနိယာမကိုလည်း အသုံးပြုကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ သိနိုင်သည်၊ တစ်ခုတည်းသောအချက်မှာ သာမိုမီတာအတွင်းရှိ အရည်ကို ပြဒါးဖြင့် အစားထိုးခြင်းဖြစ်သည်။
သို့သော် ပြဒါးသည် အလွန်မတည်ငြိမ်သော လေးလံသောသတ္တုဒြပ်စင်ဖြစ်သည်။မာကျူရီ သာမိုမီတာတစ်ခုတွင် ပြဒါးဓာတ် ၁ ဂရမ်ခန့် ပါဝင်ကြောင်း သိရသည်။ကွဲသွားပြီးနောက် ပေါက်ကြားလာသော ပြဒါးများအားလုံး အငွေ့ပျံသွားကာ အရွယ်အစား 15 စတုရန်းမီတာနှင့် အမြင့် 3 မီတာ 22.2 မီလီဂရမ်/m3 ရှိသော အခန်းအတွင်း လေထုထဲတွင် ပြဒါးပါဝင်မှုကို ဖြစ်စေနိုင်သည်။ဤကဲ့သို့သော ပြဒါးအာရုံစူးစိုက်မှုရှိသော ဤပတ်ဝန်းကျင်ရှိလူများသည် မကြာမီ ပြဒါးအဆိပ်သင့်ခြင်းကို ဖြစ်စေသည်။
ပြဒါးမှန် သာမိုမီတာများတွင်ပါရှိသော မာကျူရီသည် လူ့ခန္ဓာကိုယ်ကို တိုက်ရိုက်အန္တရာယ်ပေးရုံသာမက ပတ်ဝန်းကျင်ကိုပါ ဆိုးရွားစွာ ပျက်စီးစေသည်။
ဥပမာအားဖြင့်၊ စွန့်ပစ်ထားသော ပြဒါးသာမိုမီတာတစ်ခု ပျက်စီးပြီး စွန့်ပစ်ပါက၊ ပြဒါးဓာတ်သည် လေထုထဲသို့ တည်ငြိမ်သွားမည်ဖြစ်ပြီး လေထုအတွင်းရှိ ပြဒါးဓာတ်သည် မြေဆီလွှာ သို့မဟုတ် မြစ်များအတွင်းသို့ မိုးရေနှင့်အတူ ကျဆင်းသွားကာ ညစ်ညမ်းမှုဖြစ်စေသည်။ဤမြေဆီလွှာတွင် စိုက်ပျိုးထားသော ဟင်းသီးဟင်းရွက်များနှင့် မြစ်များတွင်ရှိသော ငါးနှင့် ပုဇွန်များကို ကျွန်ုပ်တို့ ထပ်မံစားသုံးရမည်ဖြစ်ပြီး အလွန်ဆိုးရွားသော စက်ဝိုင်းကြီးတစ်ခု ဖြစ်စေသည်။
၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် သက်ဆိုင်ရာ ဝန်ကြီးဌာနများနှင့် ကော်မရှင်အဖွဲ့ခွဲများ ပူးပေါင်း၍ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် ကြေညာချက် အမှတ် ၃၈ အရ “Minamata Convention” သည် ၂၀၁၇ ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ကျွန်ုပ်နိုင်ငံအတွက် အသက်ဝင်ခဲ့သည်။ မာကျူရီ သာမိုမီတာများ ရှိကြောင်း ရှင်းလင်းစွာ ဖော်ပြထားသည်။ နှင့် ပြဒါးသွေးပေါင်ချိန်မော်နီတာများကို 2026 ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ 1 ရက်နေ့မှ စတင်၍ ထုတ်လုပ်ခြင်းအား တားမြစ်ထားသည်။
ဟုတ်ပါတယ်၊ ယခု ကျွန်ုပ်တို့တွင် ပိုမိုကောင်းမွန်ပြီး ဘေးကင်းသော အခြားရွေးချယ်စရာများ ရှိသည်- ဒစ်ဂျစ်တယ်သာမိုမီတာ၊ အနီအောက်ရောင်ခြည် သာမိုမီတာ နှင့် အင်ဒီယမ်သံဖြူဖန်သာမိုမီတာ။
ဒစ်ဂျစ်တယ်သာမိုမီတာနှင့် အနီအောက်ရောင်ခြည် သာမိုမီတာ နှစ်ခုစလုံးသည် အပူချိန်အာရုံခံကိရိယာများ၊ LCD မျက်နှာပြင်၊ PCBA၊ ချစ်ပ်များနှင့် အခြား အီလက်ထရွန်နစ် အစိတ်အပိုင်းများဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ခန္ဓာကိုယ်အပူချိန်ကို မြန်ဆန်တိကျစွာ တိုင်းတာနိုင်ပါတယ်။သမားရိုးကျ ပြဒါးမှန် သာမိုမီတာနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၎င်းတို့တွင် အဆင်ပြေသော စာဖတ်ခြင်း၊ မြန်ဆန်သော တုံ့ပြန်မှု၊ တိကျမှု မြင့်မားသော၊ မှတ်ဉာဏ်လုပ်ဆောင်ချက် နှင့် beeper alarm တို့၏ အားသာချက်များရှိသည်။အထူးသဖြင့် ဒစ်ဂျစ်တယ်သာမိုမီတာတွင် ပြဒါးမပါဝင်ပါ။လူ့ခန္ဓာကိုယ်နှင့် ပတ်ဝန်းကျင်ကို အန္တရာယ်မပြုဘဲ အိမ်များ၊ ဆေးရုံများနှင့် အခြားအချိန်များတွင် တွင်ကျယ်စွာ အသုံးပြုကြသည်။
လက်ရှိတွင်၊ အချို့မြို့ကြီးများတွင် ဆေးရုံများနှင့် မိသားစုအများအပြားသည် ဒစ်ဂျစ်တယ်သာမိုမီတာနှင့် အနီအောက်ရောင်ခြည်သုံး သာမိုမီတာများဖြင့် ပြဒါးတိုင်များကို အစားထိုးခဲ့ကြသည်။အထူးသဖြင့် COVID-19 ကာလအတွင်း၊ အနီအောက်ရောင်ခြည် သာမိုမီတာများသည် အစားထိုး၍မရသော ကူးစက်ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေး “လက်နက်များ” ဖြစ်သည်။နိုင်ငံ၏ Propaganda နှင့်အတူ၊ လူတိုင်း၏လူကြိုက်များသော ပြဒါးအန္တရာယ်၊ ပြဒါးစီးရီးထုတ်ကုန်များသည် ကြိုတင်အနားယူသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ကျွန်ုပ်တို့ယုံကြည်ပါသည်။ ထို့အပြင် ဒစ်ဂျစ်တယ်သာမိုမီတာကို အိမ်၊ ဆေးရုံနှင့် ဆေးခန်းကဲ့သို့သော နေရာတိုင်းတွင် တွင်ကျယ်စွာအသုံးပြုလာမည်ဖြစ်ပါသည်။
စာတိုက်အချိန်- မေလ ၂၆-၂၀၂၃